Met dank overgenomen van Europees Parlement (EP), gepubliceerd op donderdag 27 oktober 2022.

De emissies van vliegtuigen en schepen nemen toe, terwijl de EU tegen 2050 koolstofneutraal wil zijn. Lees meer over de EU-maatregelen om de uitstoot te verminderen.

Hoewel de lucht-en scheepvaart slechts verantwoordelijk zijn voor ongeveer 8% van de totale uitstoot van de EU, nemen de emissies toch toe. De EU heeft ambitieuze plannen om klimaatverandering te bestrijden en streeft ernaar de totale uitstoot van de EU tegen 2030 met 55% te verminderen en tegen 2050 tot nul terug te brengen. In het wetgevingspakket 'Fit for 55', dat de doelstellingen van de Europese Green Deal moet verwezenlijken, staan de voorstellen om de emissies van beide sectoren te verminderen.

Lees ook: EU-doelstellingen en maatregelen om emissies te verminderen.

Verbetering van de emissiehandel voor de luchtvaart

Emissiehandelssysteem

De EU heeft stappen ondernomen om de luchtvaartemissies te verminderen via het emissiehandelssysteem (ETS). Het ETS past zogenaamde "cap and trade"-regels toe op de luchtvaartsector, waarbij luchtvaartmaatschappijen emissierechten moeten inleveren om hun emissies te dekken. Om EU-bedrijven echter niet te benadelen, geldt het ETS momenteel alleen voor vluchten binnen de Europese Economische Ruimte (EER) en worden de meeste emissierechten gratis aan de luchtvaartmaatschappijen uitgedeeld.

Op 8 juni 2022 stemde het Parlement voor een herziening van het ETS voor de luchtvaart. Om de broeikasgasemissiereducties in de luchtvaartsector op één lijn te brengen met het Klimaatakkoord van Parijs, vragen de Europarlementariërs dat het ETS wordt toegepast op alle vluchten die vertrekken uit de EER, inclusief vluchten die buiten het gebied landen.

Het Parlement wil de gratis ETS-toewijzingen voor de luchtvaart geleidelijk afschaffen voor 2025, twee jaar eerder dan het voorstel van de Commissie. De EP-leden willen 75% van de inkomsten uit de veiling van emissierechten voor de luchtvaart gebruiken om innovatie en nieuwe technologieën te ondersteunen. Het Parlement zal nu beginnen aan de onderhandelingen met de EU-landen over de definitieve vorm van de regels.

Duurzame brandstoffen voor vliegtuigen

In juli 2022 heeft het Parlement zijn standpunt bepaald over het ReFuelEU-luchtvaartinitiatief, een onderdeel van het klimaatpakket dat tot doel heeft de brandstoffen voor vliegtuigen en luchthavens in de EU groener te maken. EU-luchthavens moeten een minimumaandeel duurzame vliegtuigbrandstoffen gebruiken: 2% vanaf 2025; 37% tegen 2040 en 85% tegen 2050. Hernieuwbare elektriciteit en waterstof moeten deel uitmaken van de duurzame brandstofmix en EU-luchthavens moeten luchtvaartmaatschappijen helpen toegang te krijgen tot duurzame luchtvaartbrandstoffen, onder meer met infrastructuur voor het tanken van waterstof en elektrisch opladen.

Gebruikte bakolie, synthetische brandstof of zelfs waterstof zouden geleidelijk de norm moeten worden voor vliegtuigbrandstof.

Daarnaast riepen de EP-leden de Commissie op om tegen 2024 een EU-etiketteringssysteem te ontwikkelen voor de milieuprestaties van vliegtuigen, luchtvaartmaatschappijen en commerciële vluchten en om van 2023 tot 2050 een fonds voor duurzame luchtvaart op te richten - met inkomsten uit overtredingen - om de decarbonisering te versnellen en investeringen in duurzame brandstoffen, innovatieve technologieën en onderzoek te ondersteunen.

Oplossingen vinden voor vluchten buiten Europa

Tot hiertoe werd het ETS opgeschort voor vluchten die vertrekken vanuit of aankomen buiten de EER. Het doel hiervan is de ontwikkeling van een vergelijkbaar internationaal systeem tijd te geven en conflicten met internationale partners te vermijden.

De EU werkt wel samen met de Internationale Burgerluchtvaartorganisatie om wereldwijd marktgerichte maatregelen in te voeren, beter bekend als Corsia. Via deze maatregelen kunnen luchtvaartmaatschappijen hun uitstoot compenseren door te investeren in groene projecten, bijvoorbeeld door bomen te planten.

Emissies van scheepvaart verminderen

Schepen in het emissiehandelssysteem

Op 16 september 2020 keurde het Europees Parlement de opname van scheepvaart in het ETS goed, alsook bindende voorwaarden voor scheepvaartbedrijven om hun CO2-uitstoot met ten minste 40 procent te verminderen tegen 2030.

Volgens de leden was het originele voorstel van de Commissie niet ambitieus genoeg - namelijk om de EU-regels te herzien rond de controle van CO2-uitstoot en brandstofverbruik van grote schepen om ze in lijn te brengen met de internationale regels - gezien de hoogdringendheid om alle sectoren van de economie koolstofarmer te maken.

Op 27 april herhaalde het Parlement de noodzaak van een substantiële vermindering van de emissies door de scheepvaartsector en de opname ervan in het ETS. Het Parlement onderstreepte ook het belang van een beoordeling van het effect op het concurrentievermogen en de werkgelegenheid en verhoogde het potentiële risico van het CO2-lek.

Het Parlement wil de volgende maatregelen om de maritieme sector te helpen schoner en efficiënter te worden in de overgang naar een klimaatneutraal Europa:

-

de geleidelijke afschaffing van zware stookolie met compensatie via belastingvrijstellingen op alternatieve brandstoffen
-

het CO2-arm maken, digitaliseren en automatiseren van Europese havens
-

gereguleerde toegang tot EU-havens voor de meest vervuilende schepen
-

technische verbeteringen zoals: optimalisatie van de vaartuigsnelheid, innovatie in hydrodynamica, nieuwe voortstuwingssystemen

Als onderdeel van het wetgevingspakket "Fit for 55" heeft de Commissie in juli 2021 een herziening van het ETS voorgesteld, inclusief een uitbreiding tot scheepvaart, zoals gevraagd door het Parlement. Op 22 juni 2022 keurde het Parlement het voorstel goed.

Duurzame brandstoffen voor schepen

Binnen hetzelfde klimaatpakket heeft het Parlement zijn standpunt bepaald met betrekking tot een herziening van de huidige wetgeving inzake het gebruik van hernieuwbare en koolstofarme brandstoffen in het scheepsverkeer in oktober 2022.

Europarlementariërs willen dat de maritieme sector de uitstoot van broeikasgassen door schepen vanaf 2025 met 2%, vanaf 2035 met 20% en vanaf 2050 met 80% vermindert ten opzichte van 2020. De reducties moeten gelden voor schepen van meer dan 5000 brutoton, die verantwoordelijk zijn voor 90% van de CO2-uitstoot, voor alle energie die aan boord wordt gebruikt in of tussen EU-havens, en voor 50% van de energie die wordt gebruikt voor reizen waarbij de vertrek- of aankomsthaven zich buiten de EU of in haar uiterste grensgebieden bevindt.

In geval van overtreding, gaan de boetes naar het Oceaanfonds om de sector koolstofvrij te maken.

Meer over het verminderen van de uitstoot van transport: