Politieke situatie Bulgarije - Hoofdinhoud

Bron: IPU.org

De verkiezingen van maart 2017 hebben de centrumrechtse partij van voormalig permier Borisov een winst opgeleverd. Na de verkiezingen van 2009 trad in Bulgarije een pro-Europese regering aan, onder leiding van minister-president Boyko Borisov. Na aanhoudende hevige protesten van de bevolking tegen hoge energieprijzen diende Boyko Borisov op 20 februari 2013 het ontslag van zijn regering in. Het in 2013 aangetreden kabinet onder leiding van de onafhankelijke Plamen Oreharski werd na wederom veel maatschappelijke onrust opgevolgd door het interim-kabinet Bliznashki. Na vervroegde verkiezingen kwam er opnieuw een centrumrechts kabinet-Borisov, dat op 27 januari 2017 werd opgevolgd door het interimkabinet-Gerdjikov.

Op 14 november 2016 diende minister-president Borisov het ontslag van zijn minderheidsregering in bij het Bulgaarse Parlement. De kandidaat van centrumrechts verloor de presidentsverkiezingen van oud-luchtmachtcommandant Rumen Radev. Na vervroegde verkiezingen in maart 2017 is er opnieuw een centrumrechtse coalitie onder leiding van Borisov aan de macht.

Bulgarije werd na de val van het communisme in 1989 een democratische republiek. De eerste democratische verkiezingen van het land waren in 1990. De daarop volgende verkiezingen waren al in 1991. De politieke richting van het land schommelde daarna per kabinetsperiode van centrumlinks naar centrumrechts. Aanvankelijk domineerden de socialistische partijen (met deels voormalige communisten) de Bulgaarse politiek, maar vrijwel altijd hadden kabinetten steun van de gematigd liberale partijen nodig. Tussen 2005 en 2009 was er een centrumlinks kabinet.

Bulgarije is een parlementaire republiek, waarin de president het staatshoofd is. Sinds 1990 wordt de president voor een periode van vijf jaar rechtstreeks gekozen door de bevolking. De socialist Georgi Parvanov was president van Bulgarije in de periode 2002-2012. Hij dienden twee termijnen uit. De grootste politieke daad van Parvanov was het bij elkaar brengen van een coalitie van drie partijen, zodat Bulgarije toe kon treden tot de Europese Unie. Hij werd in 2012 opgevolgd door Rosen Plevneliev, lid van de centrumrechtse partij GERB.

De president heeft in Bulgarije op het oog een symbolische functie, omdat de minister-president verantwoordelijk is voor het regeringsbeleid. Maar de president kan grondwetswijzigingen voorstellen en - bovenal - kan hij een wetsvoorstel terug naar het parlement sturen. Op die manier dwingt de president het parlement en de regering nog eens na te denken over het voorstel. Alleen als het parlement unaniem instemt met het wetsvoorstel, kan de beslissing van de president worden verworpen.

De parlementsleden, die zitting hebben in de Nationale Assemblee (Narodno Sabranie), kunnen net als de regering wetsvoorstellen indienen. Ook kunnen zij bepalen wanneer er presidentsverkiezingen zijn en ratificeren zij internationale verdragen. Daarnaast kiest het parlement de minister-president.

Kiesstelsel

De Bulgaren kiezen zowel de volksvertegenwoordiging als de president. De Nationale Assemblee bestaat uit 240 volksvertegenwoordigers, waarvan er 209 via evenredige vertegenwoordiging voor een periode van vier jaar worden gekozen. De overige 31 vertegenwoordigen de provincies en de grootste steden door middel van het meerderheidsstelsel.

Partijen

De politieke partijen in Bulgarije werken veelvuldig samen rond verkiezingen. Daarom zijn er regelmatig coalities van kleinere partijen, die samen tegenover de grote partijen staan. Deze coalities verschillen van tijd tot tijd.

Daarnaast zijn er partijen die wel op eigen kracht deelnemen aan de verkiezingen. De voormalige Bulgaarse koning Simeon II richtte in 2011 de Nationale Beweging Simeon II (Nacionalno Dvizenie Simeon Vtori, NDSV) op. De NDSV is een liberale partij en is voorstander van zowel aansluiting bij Europa als aansluiting bij Rusland. Vanaf 2007 heet de partij de Nationale Beweging voor Stabiliteit en Vooruitgang (Nacionalno Dvizenie za Stablinost i Vazhod).

Verreweg de grootste coalitie is de KB Bulgarije (Koalitsiya za Bulgaria, Coalitie voor Bulgarije). Deze samenwerking van acht partijen, allen socialistisch of sociaaldemocratisch, behaalde tijdens de verkiezingen van 2005 31% van de stemmen. In 2009 behaalde de partij 17% van de stemmen. De belangrijkste partij binnen KB is de BSP (Bulgarska Sotsialisticheska Partiya, Bulgaarse Socialistische Partij).

Een andere, kleinere, coalitie is de Nationale Aanvalsunie (Nacionalen Sajoez Ataka). Deze coalitie, ook wel Ataka genoemd, is nationalistisch van aard. Het is een samenwerking van drie kleine partijen, die samen ongeveer 9% van de parlementszetels bezetten.

De DPS (Dvizenie za Prava i Svobodi, Beweging voor Recht en Vrijheid) is een liberale partij, die de Turkse minderheid in Bulgarije vertegenwoordigt. De partij kent zijn oorsprong in een ondergronds protest tegen de communistische regel dat iedereen, dus ook de Turkse inwoners van Bulgarije, een orthodox-slavische naam diende te hebben. Sinds de val van het communisme is de partij regelmatig onderdeel geweest van de regering.

De ODS (Obedineni Demokraticni Sili, Verenigde Democratische Krachten) was een unie van vijf centrumrechtse partijen. Na de verloren verkiezingen in 2001 werd de coalitie steeds minder belangrijk. De conservatieve DSB (Demokrati za Silna Bulgaria, Democraten voor een Sterk Bulgarije) is een afsplitsing van de Verenigde Democratische Krachten, die in 2001 een zware nederlaag bij de verkiezingen leed. In 2004, na een andere desastreus verlopen verkiezingsronde voor de UDF, besloot Ivan Kostov zich af te scheiden.

Tijdens de verkiezingen van 2009 bleek dat de in 2006 opgerichte centrumrechtse partij GERB (Grazhdani za Evropeysko Razvitie na Balgariya, Burgers voor Europese Ontwikkeling in Bulgarije) een grote overwinning had geboekt. De partij haalde bij zijn eerste deelname aan de parlementsverkiezingen bijna 40% van de stemmen.

In 2014 wonnen een combinatie van partijen verenigd in een hervormingsblok (RB) en een populistische partij (BBT, Bulgarij zonder censuur) van de journalist Barekov) veel zetels.

• * 

  Voor 2001 nam de Bulgaarse Socialistische Partij (BSP) als individuele partij deel aan de verkiezingen. Tussen 2001 en 2013 was het een onderdeel van KB.

** Sinds 2009 werkten ODS en DSB samen onder de vlag van SK.

Terug naar boven