Politieke situatie Slovenië - Hoofdinhoud

Bron: IPU.org

Sinds 13 maart 2020 is Janez Jansa van de centrumrechtse Sloveense Democratische Partij (SDS) premier van Slovenië. Hij vormt samen met de sociaal-liberale SMC, de conservatieve partij Nieuw Slovenië (NSi) en de democratische partij DeSUS een coalitie. Hij volgt Marjan Šarec van de LMS op, die op 27 januari 2020 zijn ontslag aankondigde nadat zijn regering er niet in was geslaagd om belangrijke wetgeving door het parlement te loodsen. Šarec volgde in 2018 minister-president Miro Cerar van de Moderne Centrumpartij op. Die leidde tussen 2014 en 2018 een centrumlinks kabinet bestaande uit de SMC, DeSUS en de sociaaldemocraten.

Na de onafhankelijkheidsverklaring in december 1990 werden aanvankelijk breed samengestelde kabinetten gevormd. Aan de verkiezingen namen veel partijen deel en in het parlement had geen enkele partij een overwicht. De liberaal Janez Drnovsek was tussen 1992 en 2002 minister-president van vier kabinetten. Een door de christendemocraat Andrej Bajuk geleid centrumrechts kabinet kende in 2000 een korte levensduur. In de periode 2000-2004 waren er wederom breed samengestelde kabinetten aan het bewind. In 2004-2008 leidde Jansa een centrumrechts kabinet. Tussen 2008 en 2012 had Slovenië een centrumlinks kabinet met sociaaldemocraat Borut Pahor als premier. In juni 2011 verliet Zares, een sociaal-liberale partij, het kabinet. Daarna regeerde het door als minderheidskabinet.

Slovenië was van januari tot juni 2008 voorzitter van de Raad van de Europese Unie. In 2021 zal Slovenië de Raad opnieuw mogen voorzitten. De Sloveen Janez Lenarčič is Eurocommissaris voor Crisisbeheer.

Slovenië is een parlementaire republiek, waarin de president vrijwel alleen ceremoniële taken heeft. De president wordt rechtstreeks gekozen voor een periode van vijf jaar (er geldt een maximum van twee ambtstermijnen). De uitvoerende macht berust bij het kabinet dat onder leiding staat van de premier. De regering kan onder meer wetsvoorstellen indienen, net als parlementsleden, de Nationale Raad of ten minste 5000 kiezers. Wetsvoorstellen worden door de Nationale Vergadering behandeld. De Nationale Vergadering heeft verder een controlerende taak. Het parlement van Slovenië bestaat uit twee Kamers, Drzavni Zbor (Nationale Vergadering) en Drzavni Svet (Nationale Raad). De Nationale Vergadering is wetgevend lichaam en moet vertrouwen uitspreken in het kabinet en haar ministers. De Nationale Raad heeft (als college) het recht van initiatief en een terugzendrecht. Ook kan zij opdracht geven tot het houden van een wetgevingsreferendum of tot toetsing van wetten aan de Grondwet. Slovenië heeft een Constitutioneel Hof en kent referenda. Zowel de toetreding tot de NAVO als de EU werden aan de bevolking in een referendum voorgelegd.

Kiesstelsel

De Drzavni Zbor heeft 90 leden. Er worden er 88 direct gekozen in acht districten, op basis van evenredige vertegenwoordiging. Zetels worden allereerst toegekend op basis van de uitslag in de districten en daarna via de landelijke uitslag. Er is een zetel voor zowel de Hongaarse als de Italiaanse minderheid. Verkiezingen worden iedere vier jaar gehouden. De Drzavni Svet heeft 40 leden. Alle leden worden indirect gekozen. Als vertegenwoordigers van lokale belangen worden in 22 districten kiesmannen gekozen. Daarbij is een absolute meerderheid vereist, hierdoor is soms een tweede ronde nodig. Deze kiesmannen kiezen 22 leden. De overige 18 leden worden namens belangenorganisaties gekozen, eveneens door kiesmannen. Er zijn vier zetels voor zowel werkgevers- als werknemersorganisaties, vier voor de landbouw- en middenstandsector en zes voor niet-economische belangen. De zittingsduur van de Nationale Raad is vijf jaar.

Partijen

De Sloveense politiek werd beheerst door twee middelgrote partijen en enkele kleinere partijen. Lange tijd was de SD (Socialni Demokrati) van oud-premier Pahor de grootste partij. Voorheen heette deze partij ZLSD (Združena Lista Socialnih Demokratov, Lijst van verenigde sociaaldemocraten). Bij de verkiezingen van 2011 werd een echter de nieuwe, centrumlinkse partij, PS (Pozitivna Slovenija, Postief Slovenië) de grootste. Een belangrijke rol in de Sloveense politiek speelt ook de centrumlinkse belangenpartij DeSUS (Demokratična Stranka Upokojencev Slovenije, Democratische Partij van de gepensioneerden in Slovenië). In de aanloop van de verkiezingen van 2014 trad de jurist Miro Cerar naar voren met de centrumlinkse partij SMC (Stranka Mira Cerarja). Deze partij werd de winnaar tijdens die verkiezingen. De tweede middelgrote partij is de christendemocratische SDS (Slovenska Demokratska Stranka, Sloveense Democratische Partij). De partij is centrumrechts (christendemocratisch.) Tot 2003 heette de partij SDSS (Socialdemokratska Stranka Slovenije). De liberale partij LDS (Liberalna Demokracija Slovenije, Sloveense Liberaal-Democraten) was lange tijd groot en de premiers Drnovsek en Rop kwamen voort uit de LDS. Zij verloor na 2007 aan invloed door een afsplitsing waaruit Zares nova politika (letterlijk: Inderdaad nieuwe politiek) ontstond, een sociaal-liberale partij. Oud-Premier Anton Rop stapte over naar de SD. In 2018 kwam de sociaal-liberale LMS (Lista Marjanna Sarca) sterk op. SNS (Slovenska Nacionalna Stranka, Sloveense Nationale Partij) is een kleine, nationalistische en eurosceptische partij. Sinds de verkiezingen in 2020 is de christendemocratische partij Nieuw Slovenië (NSi) ook groter geworden en maakt die onderdeel uit van de coalitie.

Terug naar boven