Economisch en monetair beleid - Hoofdinhoud

Dit beleid heeft als doel de economische groei zeker te stellen en meer banen te creëren. In de eerste plaats bepaalt ieder EU-land zijn eigen economische beleid, maar dat beleid moet wel het belang van de hele EU dienen. De lijn voor het maken van economisch beleid door EU-landen wordt uitgezet door de Raad van de Europese Unie.

Een groep Europese landen is nog een stap verder gegaan op het pad van economische integratie met de invoering van een gemeenschappelijke munt: de euro. De ECB coördineert het monetair beleid. De belangrijkste doelstelling van de ECB is het behoud van prijsstabiliteit. Het handhaven van stabiele prijzen moet bijdragen aan verbetering van de economische vooruitzichten en verhoging van de levensstandaard in de eurozone.

Budget

De portefeuille economische en financiële zaken heeft een potje van bijna 400 miljoen ter berschikking in 2019.

Doelstellingen

Monetaire beleidsinstrumenten om prijsstabiliteit te garanderen

• - 

  De ECB kan het rentetarief voor banken die lenen bij de ECB bepalen. Wanneer dit tarief wordt verhoogd, verhogen banken op hun beurt de rentetarieven voor bedrijven en consumenten, zodat het voor hen duurder wordt geld te lenen. Hierdoor lenen deze partijen minder, worden er minder producten gekocht en dalen de prijzen. Door het verlagen van het rentetarief wordt lenen goedkoper, waardoor meer investeringen kunnen worden gedaan. Verhoging en verlagingen van de ECB worden niet één-op-één overgenomen door de banken in hun tarieven aan klanten.

• - 

  De ECB kan vreemde valuta kopen of verkopen uit de externe reserves. Deze portefeuille externe reserves bestaat onder andere uit Amerikaanse dollars en Japanse yen. Met het kopen of verkopen van vreemde valuta daalt of stijgt de waarde van de euro ten opzichte van deze valuta. Daarnaast kan de ECB op directe wijze de hoeveelheid geld bepalen door geld bij te drukken. Hierdoor vermindert de waarde van de euro.

• - 

  De ECB kan staatsobligaties opkopen. Toen bijvoorbeeld Griekenland in 2011 failliet dreigde te gaan, wilden beleggers niet investeren in Griekse staatsobligaties. Als gevolg hiervan steeg de rente op deze obligaties en werd het voor Griekenland onmogelijk leningen aan te gaan. Door het opkopen van de staatsobligaties liet de ECB de rente op Griekse staatsobligaties dalen.

Meer over het opkoopprogramma van staatsobligaties door de ECB

Ontwikkelingen in het beleid

Toen de Europese Economische Gemeenschap in 1957 als voorloper van de Europese Unie werd opgericht, hadden de deelnemende landen het doel om een gezamenlijke handelsmarkt te vormen. Door de tijd heen werd duidelijk dat een verdere samenwerking op economisch en monetair gebied nodig was om te kunnen profiteren van een gemeenschappelijke markt en een betere werking van de hele Europese economie. Door de vergaande samenwerking zijn voor de inwoners van de EU meer banen en welvaart ontstaan.

In 1991 werd met het Verdrag van Maastricht zelfs besloten tot het opzetten van een Economische en Monetaire Unie (EMU) met een gemeenschappelijke Europese munt, de euro. De EU-lidstaten die deelnemen aan de EMU kunnen geen eigen monetair beleid meer voeren. De Europese Centrale Bank (ECB) coördineert het monetair beleid voor de hele eurozone.

Basel III regels

In reactie op de financiële en economische crisis hebben vertegenwoordigers van centrale banken en toezichthouders van de 27 grootste economieën ter wereld, waaronder de Europese Unie en de Verenigde Staten, in september 2010 besloten dat banken grotere reserves kapitaal in kas moeten houden. Op deze manier moeten zij beter bestand zijn tegen toekomstige crises en moet voorkomen worden dat overheden moeten ingrijpen. Deze regels heten de Basel III-regels.

Tijdens de G20-top in november 2010 is besloten de nieuwe regelgeving voor de financiële sector, het zogenoemde Basel III-akkoord, over te nemen. Naast de regels voor alle banken zullen de grootste banken (de 'systeembanken') waarschijnlijk extra strenge regels opgelegd krijgen. De voormalige president van de Europese Centrale Bank (ECB) Jean-Claude Trichet noemde de nieuwe regels 'een fundamentele verbetering' van het kapitaalsysteem.

De Raad en het Europees Parlement stemden in het voorjaar van 2013 allebei voor de richtlijn. Deze is in 2013 in werking getreden en moest voor 2014 zijn omgezet in nationale regelgeving. Eind 2017 werd het Bazels Comité, het internationale comité van centrale bankiers en toezichthouders, het eens over verdere aanscherping van de regels.

Bij de besluitvorming op dit terrein spelen de Europese Commissie, de Raad, het Europees Parlement en de Europese Centrale Bank een rol. Daarnaast zijn er drie toezichthouders.

Invloed nationale parlementen

Het Nederlandse parlement heeft ook een rol in de totstandkoming van Europees beleid. Dat kan formeel op twee manieren. Ten eerste controleert de Staten-Generaal de minister of staatssecretaris die naar de Raad van de Europese Unie gaat om over het onderwerp te praten. Daarnaast kunnen nationale parlementen van de lidstaten binnen acht weken nadat de Europese Commissie een voorstel heeft bekendgemaakt, laten weten dat de Europese Unie zich niet met het onderwerp zou moeten bezighouden.

Vanuit het Nederlandse parlement zijn bij dit beleidsterrein betrokken:

Betrokken bij wetgeving en uitvoering

Terug naar boven