Tsjechië - Hoofdinhoud

De Tsjechische Republiek is een land in Centraal-Europa. Het land grenst aan Duitsland, Polen, Slowakije en Oostenrijk. De huidige minister-president is Andrej Babiš.

Tsjechië speelde een invloedrijke rol in de Europese geschiedenis als het Koninkrijk Bohemen. Het was 300 jaar onderdeel van het Habsburgse rijk, waarna het in 1918 overging in Tsjecho-Slowakije. Na de Duitse bezetting, waarin het als het protectoraat Bohemen-Moravië zwaar te lijden had, kwam het in 1948 onder invloed van de Sovjet-Unie. Vier jaar naar de val van de muur in 1989 scheidde Tsjechië zich af van Slowakije en werd de Tsjechische Republiek uitgeroepen.

Tsjechië bracht onder meer de gevierde heilige Wenceslas, de 15e-eeuwse godsdiensthervormer Jan Hus, de renaissancistische onderwijzer Comenius, de 19e-eeuwse art nouveau-schilder Alfons Mucha en de componisten Dvorák en Smetana voort. De filmregisseur Milos Forman ontving Oscars voor zijn films "One flew over the cuckoo's nest" en "Amadeus". Bekende Tsjechische sports waren de hardloper Emil Zatopek, de turnster Vera Caslavska, de tennissers Ivan Lendl, Martina Navratilova en Petra Kvitova, de speerwerper Jan Zelesny, en de voetballers Masupust, Pluskal, Koller en Nedved. Tsjechië is een toonaangevend ijshockeyland en schaatster Martina Sablikova behoort tot de wereldtop. Op de Spelen van 2012 waren er zeges bij de moderne vijfkamp, wielrennen, en roeien. Goud won ook de speerwerpster Spotakova. In 2016 won het land alleen goud bij het judo.

Na de splitsing van Tsjecho-Slowakije op 1 januari 1993 werden aanvankelijk centrumrechtse kabinetten gevormd. De verkiezingen van 1998 brachten de sociaaldemocraten aan de macht. De sociaaldemocraten bleven aan de macht tot 2006, hierna kwam een centrumrechts kabinet aan het bewind tot 2009. Na een kabinet van technocraten in 2010 wisselen centrumlinkse en centrumrechtse kabinetten elkaar af. De politieke situatie in de Tsjechische Republiek wordt de laatste jaren gekenmerkt door grote instabiliteit.

Tsjechië is sinds 2004 lid van de Europese Unie. Het land was van januari - juni 2009 voorzitter van de Raad van de Europese Unie. In juli - december 2022 mag het de Raad opnieuw voorzitten. De Tsjechische politica Vera Jourová is Eurocommissaris voor waarden en transparantie.

Bij de verkiezingen van oktober 2021 werd de populistische centrumpartij ANO van premier Andrej Babiš de grootste met 72 zetels, maar verloor verrassend van de centrum-rechtse SPOLU qua totaal aantal stemmen. Babiš was enkele dagen voor de verkiezingen in opspraak gekomen omdat zijn naam verscheen in de Pandora Papers. Een samenwerking van de piratenpartij CPS en de onafhankelijken (STAN) leverde 37 zetels op. Daarnaast daalde het aantal zetels van de rechts-populistische SPD tot 20 zetels. Een voortzetting van het vorige kabinet is hierdoor niet mogelijk voor Babis, aangezien zijn regeringspartners de kiesdrempel bij de verkiezingen van 2021 niet hebben gehaald. Voor alsnog heeft SPOLU de wens uitgesproken om met de CPS en onafhankelijken samen te regeren.

De Tsjechische Republiek kent een parlementair stelsel. De president is staatshoofd, maar de minister-president regeringsleider. De president heeft wel het recht een aangenomen wetsvoorstel terug te sturen naar het parlement en kan ook na hernieuwde aanname in het parlement zijn handtekening aan een wet onthouden. Ten slotte kan de president bij stagnatie van de besluitvorming de Kamer ontbinden en verkiezingen uitschrijven.

De feitelijke (uitvoerende) regeermacht berust bij het kabinet, dat onder meer wetsvoorstellen indient. Het parlement bestaat uit twee Kamers: de direct gekozen Kamer van Afgevaardigden (Poslanecka Snemovna) en de Senaat (Senát). De Kamer controleert de regering; wetsvoorstellen worden in beide Kamers behandeld.

kiesstelsel

De 200 leden van de Kamer worden in 14 kiesdistricten gekozen op basis van evenredige vertegenwoordiging. Een kiezer brengt een stem uit op een partij en kan ook een voorkeur aangeven voor twee kandidaten. Er geldt een nationale kiesdrempel van vijf procent.

De 81 senatoren worden in evenzoveel stemdistricten gekozen op basis van een meerderheidsstelsel. Om te worden gekozen, is een absolute meerderheid nodig, waarvoor zo nodig een tweede ronde wordt gehouden.

De president wordt voor vijf jaar rechtstreeks gekozen.

partijen

Tsjechië kent een groot aantal partijen. Aan de rechterzijde van het politieke spectrum staan de populistische partij ANO (Akce nespokojených občanů), de christendemocratische TOP09 (Tradice Odpovědnost Prosperita) en de liberaal-conservatieve ODS (Občanská demokratická strana).

De KDU-ČSL (Křesťanská a demokratická unie – Československá strana lidová) is een echte middenpartij, het nam deel aan zowel linkse als rechtse coalities. De centrum-partij STAN (Starostové a nezávislí) wil dat er meer macht moet worden overgeheveld naar gemeentelijk niveau.

Aan de linkerzijde vinden we de sociaaldemocratische ČSSD (Česká strana sociálně demokratická) en de links-liberale piratenpartij (Česká pirátská strana). De SPD (Svoboda a přímá demokracie) is een (extreem)rechts-nationalistische partij.

Terug naar boven